Retroaktif kıskançlık nedir, neden olur, nasıl başa çıkılır?

Geçmişe yönelik kıskançlık ya da partnerinizin geçmişi ile ilgili kıskançlık, ilişkilerde yaygın olan durumlardan biri olarak karşımıza çıkabilir. Bir düşünün, ilişkinizde zaman zaman partnerinizin geçmiş deneyimlerinden dolayı tartıştığınız oldu mu? Eski sevgilisiyle ya da eskiden hoşlandığı kişiyle ilgili bir anının yeniden gündeme gelmesi aranızda kavga sebebine dönüştü mü? Eğer cevabınız evetse, yalnız olmadığınızı söyleyebiliriz. Retroaktif kıskançlık olarak isimlendirilen bu kıskançlık türü, ilişkilerde partnerlerden birinin diğerinin geçmiş ilişkilerini, eski aşklarını, önceden birlikte olduğu kişiyle yaşadıklarını kafasına takması, bunları düşünerek olumsuz duygular hissetmesi sonucunda ortaya çıkmakta.

“Acaba eski sevgilisiyle daha mı mutluydu, acaba ona geri dönmek istiyor mu, eskiden onunla da bunları yapıyor muydu ya da beni ondan daha çok seviyor mu?” daha önce kendinizle baş başa kaldığınızda kaçamadığınız ve bu nedenle kendinizi üzdüğünüz sorular mı? Geçmişin belirsizliği, merak duygusu, kıskançlık, cevaplanmamış sorular, tehdit altında hissetme, belki de yarım kalmış bir aşk hikayesi ve buna benzer birçok sebep geçmişin kara kedi gibi çiftlerin arasına girmesine neden olabilir. Tüm bunları göz önünde bulundurduğunuzda bazı belirtiler size retroaktif kıskançlık yaşadığınızın sinyallerini verebilir:

Kendinizi sürekli partnerinizin eski sevgilileriyle kıyaslıyorsanız, Partnerinizin eşyalarını, kişisel elektronik cihazlarını izni olmadan karıştırıyorsanız, Şüphelenmeniz için herhangi bir sebep olmamasına rağmen partnerinize güvenemiyorsanız, Partnerinizin eski ilişkisine döneceğine dair endişe duyuyorsanız geçmişe yönelik kıskançlık yaşıyor olabilirsiniz.

“Peki ama neden merak ederiz, neden partnerimizin geçmişinin canımızı sıkmasına izin veririz ve bu durumdan kendimizi nasıl kurtarabiliriz?” diyorsanız, gelin birlikte bakalım.

Retroaktif kıskançlığın sebepleri

Hayat, bazen tatlı bazen acı sürprizle dolu. Hiç beklenmedik bir olay ya da bir anda bastıran merak duygusu geçmişe yönelik kıskançlık duygusunu deneyimlemenize sebep olabilir. İşte retroaktif kıskançlık yaşamınızın altında yatan olası nedenler:

Her şeyi bilme isteği

Merak, çoğu zaman içimizi usul usul kemiren bir duygu olarak ortaya çıkabilir. Partnerinizin eski ilişkisine dair duyduğunuz merak, geçmiş deneyimleri üzerine konuşma isteği yaratabilir. Devamlı eski ilişkilerini sorgulayan bir partnerle birlikteliği sürdürmeye çalışmak da karşı taraf için zorlayıcı olabilir. Her şeyi bilme ve kontrol etme isteği, önüne geçilemeyen merak duygusu günden güne güçlenerek mevcut ilişkiyi ele geçirmeye başlayabilir.

İlginizi çekebilir: Her şeyi kontrol etme isteğinden kurtulmak için öneriler

Beklenmedik gelişmeler

Bazen siz merak etmeseniz de geçmiş sizi bulabilir. Partnerinize eski sevgilisinden gelen bir mesaj ya da yolda yürürken onunla birden karşılaşmanız canınızı sıkabilir. Hiç aklınızda yokken birden kendinizi partnerinizin geçmişini kurcalarken bulabilirsiniz. Eskilere dair bir yazı, bir anı, bir fotoğraf arar durursunuz. Ya da partnerinizin tepkilerini gözlemlemeye, eskilerden bahsedince nasıl davrandığını izlemeye ve kafanızda analiz etmeye başlarsınız. Yaşam, kontrol edemeyeceğimiz gelişmelerle dolu. Ne yazık ki bazen tatsız sürprizler içinizde daha önce hissetmediğiniz duyguları tetikleyebilir.

Olumsuz bağlanma stilleri

Geriye dönük kıskançlık, kaygılı bir bağlanma stiline sahip olmakla ilişkili olabilir. Bağlanma stilleri, kişilerarası ilişkilerde nasıl davrandığınızı ve nasıl hissettiğinizi ifade eder. Partnerinizle aranızda güvene dayanan bir bağlanma yoksa, sürekli tedirgin, endişeli, güvensiz hissedebilirsiniz. Bu da farklı arayışlara girmenize, partnerinizin geçmişini sürekli gün yüzüne çıkarmak istemenize neden olabilir.

İlginizi çekebilir: Bağlanma stilleri ilişkileri nasıl etkiler: 4 farklı bağlanma stilinden sizinki hangisi?

Geçmiş deneyimler

Geriye dönük kıskançlık, genellikle ebeveyn ihmali, istismar veya diğer travmatik deneyimler gibi zor bir çocukluk geçirmiş kişilerde ortaya çıkabilir. Öte yandan, geçmişte yaşanmış bir aldatma olayı da retroaktif kıskançlığı tetikleyebilir. Geçmişte yara almış bir kalp, bugüne ve geleceğe karşı her zaman tetikte beklediği için en ufak bir söz, bir davranış ya da hatıra bu kıskançlık duygusunu alevlendirebilir. Örneğin, ilişki yaşadığınız kişi ya da eski bir partneriniz sizi aldattıysa bu deneyimin etkisinden çıkmakta zorluk yaşayabileceğiniz için aynı durumun tekrar etmesinden endişe duyarken kendinizi retroaktif kıskançlığın pençesinde bulabilirsiniz.

Öz güven eksikliği

“Ben yeteri kadar iyi değilim.” inancı, retroaktif kıskançlığın ortaya çıkmasında güçlü bir etmen olabilir. Kişilerin kendilerini yeterli hissetmemesi onlarda partnerlerinin eski ilişkilerine geri dönebilecekleri inancını besler. Bu da devamlı bir kıyaslama; eski sevgilinin kim olduğu, nasıl bir ilişki yaşadıkları, neler yaptıkları hakkında araştırma ihtiyacını doğurur. Kişinin yaşadığı öz güven eksikliği ona partnerinin kendisinden daha iyi olduğuna inandığı eski sevgilisine döneceği beklentisini yükleyebilir. Bu nedenle geçmişe yönelik hissedilen bu kıskançlık, partnerlerin güncel ilişkisine ciddi zararlar verebilecek bir boyuta gelebilir. Partnerinizin eski ilişkisinde sizinle olan ilişkinizden daha mutlu olduğunuzu düşündüğünüzde ve kendinizi bu durumun gerçek olduğuna inandırdığınızda retroaktif kıskançlıktan kaçınmak çok zorlayıcı bir hal alabilir.

İlginizi çekebilir: Özgüven ve kıskançlık arasındaki ilişki: İlişkilerde kıskançlık ne anlama gelir?

Retroaktif kıskançlıkla baş etmenin yolları

Yukarıda bahsettiğimiz sebepler veya onlara benzer durumlar partnerinizin geçmişini kıskanmanıza neden olabilir. Bu duyguyla baş etmek, hem kendinizi hem ilişkinizi yıpratmamak için bakış açınızı değiştirmeye, kendinizi kontrol etmeye çalışabilirsiniz. İşte bu konuda size yardımcı olacak ipuçları:

1. Duygularınızı kabul edin

Bu tür bir kıskançlık duygusunun normal olduğunu ve herkesin zaman zaman bu şekilde hissedebileceğini kabul edin. Tek kişi olma arzusu, insanları kıskançlığa sürükleyebilir. Partnerlerinin geçmişini bir tehdit olarak algılayan kimseler, rekabet duygusunu deneyimleyebilir. Bu duygulara sahip olduğunuz için deli olduğunuzu düşünmeyin; hissettiklerinizin normal olduğunu anlamaya çalışın. Kıskançlık, rekabet veya tehdit altında hissetme aynı zamanda endişe, kızgınlık, üzüntü veya çaresizlik duygularına da zemin hazırlayabilir. Bu gibi durumlarda hissettiklerinizle başa çıkabilmek için kendinize şefkat göstermeyi ihmal etmeyin.

İlginizi çekebilir: Öz şefkat: Benliği yargılamadan ve cezalandırmadan, şefkatle kucaklayabilmenin gücü

2. Geçmişin neden geçmişte kaldığını düşünün

Çoğu ilişki güçlü ve geçerli gerekçelerle sona erer; bu sebeple geçmişin ‘geçmişte kalmasının’ bir nedeni vardır. Geçmiş, geçmiştir; bitmiştir. Partneriniz yoluna devam etmeye karar verdiyse ve geçmişi geçmişte bırakabildiyse bunu sizin de yapmanız gerekir. Geçmişi dirilterek, sürekli gündeme getirerek ya da kendi içinizde cevabını bilemediğiniz sorularla boğuşarak zaman harcamanız hem kendinizi hem de ilişkinizi yıpratmanıza neden olabilir.

3. Partnerinizle konuşun

İletişim, ilişkinin en önemli parçası. Kıskançlık da dahil olmak üzere zor duygularla başa çıkmak söz konusu olduğunda partnerlerin açıkça iletişim kurabilmesi çok önemli. Geçmiş hakkında merak duymak çok doğal; eski deneyimleri tartışmak, çiftlerin birbirini tanıması ve birbirlerinin ilişkilere yaklaşımını anlamaları için iyi bir yol olabilir. Duygularınızı ifade etmekte ya da doğru yolu bulmakta zorlandığınızı hissettiğinizde partnerinize kendinizi, hissettiklerinizi dürüstçe açıklamayı deneyin. Ve bunu yaparken o anki duygularınıza odaklanarak, şefkatli ve saygılı bir şekilde yaklaşmaya çalışın.

İlginizi çekebilir: Romantik ilişkilerde iletişim ipuçları: Partnerinizle ‘itişmeden iletişebilmenin’ 8 yolu

4. Dürtülerinizi kontrol etmeye çalışın

Çoğu insan, partnerlerinin sosyal medya hesaplarını kurcalayarak geçmiş aşklarından fotoğraf ve yorumlar aramanın cazibesine karşı koyamaz. Bu hem büyük bir zaman kaybına neden olur hem de size boş yere endişe yaşatır. Geçmişte yaptığı bir paylaşım yüzünden kıskançlık krizine girmeniz, partnerinizle tartışmanız yalnızca sizi yorar ve yıpratır. Siz daha hayatına girmemişken ve üstelik başka bir ilişkinin içerisindeyken yazdığı bir söz, hesabına koyduğu bir fotoğraf, sizin bugün yaşadıklarınız üzerinde etki sahibi olamaz. Ayrıca, unutmayın ki sosyal medya çoğu zaman yanıltıcı olabilir. İnsanlar yaşamlarındaki güzellikleri, mutlulukları paylaşma eğilimindedirler, sorunlarını yansıtmazlar. O nedenle gördüğünüz eski, mutlu bir fotoğraf aslında bir şey ifade etmez. Kendinizi bu konuda kontrol edebilir, partnerinizin geçmiş paylaşımlarını irdelemekten alıkoyabilirseniz, boş yere hem kendinizi hem de partnerinizi üzmemiş olursunuz.

5. Sizin de bir geçmişiniz olduğu gerçeğini unutmayın

Partnerinizin geçmiş deneyimlerinden dolayı kıskançlık hissettiğinizde kendi geçmişinizi hatırlayın. Sizin de eski ilişkileriniz, geçmiş aşklarınız ya da tarihe gömdüğünüz bir partneriniz yok mu? Eski zamanlarda belki ilişkiler ilk ve tek aşktan oluşuyor olabilirdi ama günümüzde bunun çok ender rastlanan bir durum olduğunu göz ardı edemeyiz. Geçmiş ilişkileri, hayatı daha anlamlı kılmak, olgunlaşmak, aradığını bulmak için yaşanan deneyimler olarak gördüğünüzde ve sizin de geçmişiniz olduğu gerçeğini unutmadığınızda retroaktif kıskançlık duygusunun önüne geçebilirsiniz.

6. Bugüne odaklanın

Partnerinizin geçmişinde ne olduğundan çok bugün ilişkinizin nasıl gittiğine odaklanmanız hem size hem ilişkinize daha iyi gelecektir. Geçmişe takılı kalmak yerine, partnerinize olan sevginizi göstermeye, takdir etmek için elinizden geleni yapmaya gayret edin. Geçmişi geçmişte bırakın ve ilişkinizin bugününe, geleceğine odaklanın. Aranızdaki bağı güçlendirmek, iletişiminizi geliştirmek ve ilişkinizi büyütmek için çaba harcayın. Ne sizin geçmiş ilişkilerinizin mevcut birlikteliğinizi etkilemesine ne de partnerinizin eski aşklarının kafanızı kurcalamasına izin verin.